Nadmiar magnezu może wyniszczać serce i nerki – na co zwrócić uwagę przy suplementacji?

Magnez to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu – bierze udział w ponad 300 reakcjach biochemicznych. Odpowiada za regulację pracy mięśni, serca oraz układu nerwowego, a także pomaga utrzymać właściwy poziom glukozy i ciśnienia krwi. Choć niedobór magnezu jest stosunkowo częsty, niebezpieczny może być również jego nadmiar, zwany hipermagnezemią.

U osób zdrowych nadmiar tego minerału jest skutecznie usuwany przez nerki z moczem, dlatego przypadki hipermagnezemii zdarzają się rzadko. Problem pojawia się jednak przy niewydolności nerek lub nadmiernej suplementacji magnezu, zwłaszcza bez kontroli lekarskiej.

Według danych National Institutes of Health (NIH), poziom magnezu w surowicy powyżej 2,6 mg/dl (1,05 mmol/l) powinien być już traktowany jako podwyższony, a wartości przekraczające 4,8 mg/dl (2 mmol/l) mogą stanowić zagrożenie życia.

Badania opublikowane w „Clinical Kidney Journal” wskazują, że hipermagnezemia u pacjentów z przetrwałą chorobą nerek zwiększa ryzyko zgonu nawet o 25%.

Typowe oznaki niedoboru magnezu

Niski poziom magnezu w organizmie może przejawiać się wieloma objawami, na które warto zwrócić uwagę. Niedobór wpływa na osłabienie mięśni, drżenia, zmęczenie, problemy ze snem i samopoczuciem. Osoby z deficytem często skarżą się na skurcze mięśni oraz zaburzenia rytmu serca, dlatego nie powinno się go ignorować.

Objawy nadmiaru magnezu – sygnały ostrzegawcze

Początkowo nadmiar magnezu może objawiać się w sposób bardzo niespecyficzny, przypominając zwykłe zmęczenie czy problemy trawienne. Jednak wraz ze wzrostem stężenia magnezu w krwi pojawiają się poważniejsze symptomy, takie jak:

• senność i apatia,
• nudności, wymioty i biegunka,
• obniżone ciśnienie krwi,
• osłabienie mięśni i zaburzenia rytmu serca,
• w cięższych przypadkach – zatrzymanie moczu, depresja oddechowa, a nawet zatrzymanie krążenia.

Przegląd badań opublikowany w „Frontiers in Nutrition” wskazuje, że najczęstszą przyczyną hipermagnezemii są preparaty przeczyszczające i leki zobojętniające kwas żołądkowy zawierające sole magnezu, takie jak tlenek, chlorek czy węglan magnezu.

Jak dochodzi do zatrucia magnezem?

Dieta raczej nie jest źródłem niebezpiecznie dużej dawki magnezu, ponieważ ten pierwiastek występuje w umiarkowanych ilościach, a nadmiar nie jest w pełni wchłaniany przez przewód pokarmowy. Kluczowe zagrożenie wiąże się z nadmiernym przyjmowaniem suplementów, szczególnie tych o działaniu przeczyszczającym, jak np. mleczko magnezowe.

W leczeniu zatrucia magnezem podstawowym krokiem jest niezwłoczne odstawienie preparatów zawierających magnez. W lżejszych przypadkach pomocne są płyny dożylne oraz leki moczopędne, które przyspieszają usuwanie nadmiaru pierwiastka.

W poważniejszych sytuacjach, zwłaszcza gdy nerki nie funkcjonują prawidłowo, niezbędna bywa dializa. Jeśli natomiast stężenie magnezu zagraża prawidłowej pracy serca, stosuje się dożylne wlewy wapnia stabilizujące rytm serca.

Badania opublikowane w „Nephrology Dialysis Transplantation” podkreślają, że nawet standardowe dawki magnezu mogą gromadzić się u pacjentów z niewydolnością nerek, co wymaga często zastosowania dializy.

Kto jest szczególnie podatny na ryzyko hipermagnezemii?

Osoby, które powinny zachować szczególną ostrożność przy suplementacji magnezu, to przede wszystkim:

• pacjenci z przewlekłą chorobą nerek,
• osoby stosujące preparaty przeczyszczające lub zobojętniające kwas żołądkowy zawierające sole magnezu,
• ci, którzy przyjmują magnez bez konsultacji lekarskiej,
• seniorzy, zwłaszcza z wielochorobowością lub odwodnieniem.

Lekarze zalecają, aby pacjenci z chorobami nerek unikali suplementów magnezu i konsultowali każdą zmianę diety lub leczenia z nefrologiem.

Mimo zagrożenia związanego z nadmiarem, deficyt magnezu występuje u znacznie większej części populacji – nawet 12-20% dorosłych może mieć niski poziom tego pierwiastka. Utrzymanie właściwego poziomu magnezu pomaga m.in. spożywanie orzechów, roślin strączkowych, produktów pełnoziarnistych oraz zielonych warzyw liściastych.