To najtrudniejszy nowotwór do wykrycia. 80% osób dowiaduje się tuż przed śmiercią

Nowotwory – wyzwanie zdrowotne na skalę światową

Drugie miejsce na liście najczęstszych przyczyn zgonów zajmują nowotwory, które każdego roku odbierają życie około 10 milionom ludzi na całym świecie. W krajach Unii Europejskiej są odpowiedzialne za co czwarte zgony, a w Polsce rocznie diagnozuje się ponad 170 tysięcy nowych przypadków. Mimo postępu w medycynie, wiele nowotworów wykrywa się zbyt późno, co znacznie komplikuje skuteczne leczenie.

Szczególnie groźne nowotwory to te, które przez długi czas pozostają bezobjawowe – aż 80% pacjentów dowiaduje się o nich dopiero tuż przed śmiercią.

Rak płuca – statystyki i zagrożenie

Najniebezpieczniejszym i jednocześnie najczęstszym nowotworem nowotworem na świecie jest rak płuca. To choroba będąca przyczyną 28% zgonów u mężczyzn i 10% u kobiet. W Polsce każdego roku umiera na niego około 20 tysięcy pacjentów – więcej niż na raka piersi, prostaty i jelita grubego razem wziętych.

Według najnowszych danych WHO z 2024 roku, rak płuca jest najczęściej diagnozowanym rakiem na świecie oraz główną przyczyną zgonów z powodu nowotworów u obu płci.

W Polsce w 2021 roku odnotowano ponad 20,5 tysiąca nowych przypadków tego nowotworu, z czego 12 332 u mężczyzn i 8 240 u kobiet. Palenie tytoniu pozostaje najważniejszym czynnikiem ryzyka powstawania raka płuca, dlatego profilaktyka oparta na edukacji i przeciwdziałaniu paleniu jest kluczowa w walce z tym nowotworem.

Palenie tytoniu – główna przyczyna raka płuca

Aż 80% najczęstszych nowotworów ma związek z paleniem tytoniu. Do najczęściej występujących nowotworów związanych z tym nałogiem zalicza się rak jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku oraz raka płuca. Ponadto, tytoń zwiększa ryzyko takich nowotworów jak rak pęcherza, nerki, żołądka, jelita grubego, trzustki czy szyjki macicy.

Osoby, które palą jedną paczkę papierosów dziennie przez 20 lat – mają 20 paczkolat – znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia raka płuca.

Nie tylko sami palacze są zagrożeni: osoby narażone na bierne palenie również znajdują się w grupie ryzyka. Gdyby uwzględnić skutki dymu tytoniowego dla biernych palaczy, roczna liczba zgonów w UE mogłaby sięgać 80 tysięcy.

Objawy raka płuca – podstępne i łatwe do pomylenia

Rak płuca rozwija się niezwykle podstępnie. Choroba długo nie wywołuje charakterystycznych objawów, dlatego często rozpoznawana jest dopiero w zaawansowanym stadium. Aż 80% przypadków diagnozowanych jest w III lub IV stadium, gdy rokowania są zdecydowanie gorsze.

Najczęstsze symptomy często przypominają infekcje lub choroby dróg oddechowych, do których należą:

• przewlekły kaszel,
• duszność,
• bóle w klatce piersiowej,
• nawracające zapalenia płuc,
• krwioplucie.

Wczesna diagnostyka – klucz do skutecznego leczenia

W Polsce funkcjonuje program przesiewowy wykrywający raka płuca finansowany przez NFZ. Badania oparte są na niskodawkowej tomografii komputerowej i skierowane do osób z grup wysokiego ryzyka. Umożliwiają one wykrycie choroby we wczesnej fazie, gdy leczenie ma zdecydowanie wyższą skuteczność.

Eksperci podkreślają jednak, że poprawa organizacji opieki zdrowotnej, skrócenie czasu diagnostyki oraz dostęp do nowoczesnych terapii są niezbędne do poprawy wskaźników przeżywalności pacjentów z rakiem płuca.

Profilaktyka – skuteczna broń w walce z rakiem płuca

Najważniejszym elementem profilaktyki pierwotnej jest zaprzestanie palenia tytoniu – zarówno tradycyjnych papierosów, jak i e-papierosów lub podgrzewaczy tytoniu, które również niosą ryzyko wzrostu zachorowań.

Oprócz rzucenia nałogu równie ważny jest zdrowy styl życia, regularne badania kontrolne oraz szeroka edukacja społeczeństwa o zagrożeniach wynikających z palenia i innych czynników ryzyka.